Internetowy Leksykon Polskiego Ezoteryzmu 1890-1939 [w skrócie iLPE]  jest pierwszym opracowaniem tego rodzaju. Intencją jego Autorów – członków interdyscyplinarnego zespołu badawczego działającego w ramach Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki w projekcie Kultura Polska wobec zachodniej filozofii ezoterycznej w latach 1890-1939 – było stworzenie otwartej bazy danych na temat ezoteryzmu na ziemiach polskich przed odzyskaniem niepodległości w 1918 roku oraz w II RP do wybuchu wojny w 1939 roku.

Nie bez przyczyny mówi się o „okultystycznym syndromie” tych czasów. W tym okresie powstawały liczne formacje o charakterze ezoterycznym, nawiązujące w swojej działalności do dawnych tradycji: hermetycznej, alchemicznej, różokrzyżowej, gnostycznej, teozoficznej. Działalność grup ezoterycznych u schyłku XIX wieku po raz pierwszy w dziejach cywilizacji Zachodu stała się zjawiskiem masowym, obejmującym swoim zasięgiem niemal wszystkie środowiska społeczne. Ezoteryzmem interesowali się wówczas profesorowie uniwersyteccy, uczeni rozlicznych dyscyplin, przedstawiciele świata sztuki: artyści-malarze, rzeźbiarze, literaci, muzycy, pedagodzy, ale także kler, ponadto urzędnicy, polskie ziemiaństwo i mieszczanie o bardzo różnej pozycji społecznej. Było więc to zjawisko o wyjątkowo szerokim zasięgu. Część zainteresowanych ezoteryzm traktowała jako rozrywkę, jednak dla części pozostawał on ważnym, jeśli nie najważniejszym obszarem poszukiwań duchowych i nadzieją na odnowę świata, który, zdaniem wielu, chylił się właśnie ku swojemu nieuchronnemu kresowi. Ezoteryzm jako pewien światopogląd, a raczej kompleks poglądów na rzeczywistość, obejmujący także praktyki i ćwiczenia duchowe oraz postawy moralne, miał być nadzieją dla ginącego świata i początkiem nowej cywilizacji, jaka winna była powstać po nieuchronnej katastrofie. W tej nowej rzeczywistości ezoterycy chcieli być awangardą, istotami Nowej Ery, świadomymi przewodnikami innych.

Polski przedwojenny ezoteryzm miał swoją wyraźną specyfikę. Chociaż wiele poglądów zostało twórczo zaimportowanych, to wyjątkowo silne było przekonanie o prekursorskiej wobec Zachodu roli naszych Wielkich Wieszczów i mesjanistów: Juliusza Słowackiego, Adama Mickiewicza, Zygmunta Krasińskiego, a także Augusta Cieszkowskiego, Bronisława Trentowskiego czy towiańczyków, którzy głosili nadejście epoki Ducha i – co bardzo istotne – wskazywali na szczególną rolę w niej Polaków i Polski. Romantyczna myśl mesjanistyczna przenikała niemal wszystkie nurty polskiego przedwojennego ezoteryzmu. Pod jej hasłami tworzone były grupy, koła, towarzystwa i inne formacje, dziś niemal zapomniane, chociaż są ważnym elementem naszej dwudziestowiecznej historii.

Leksykon ma pełnić rolę narzędzia pomocnego w procesie odzyskiwania wiedzy o polskim ezoteryzmie schyłku XIX i pierwszych dekad XX wieku jako ważnym elemencie naszych najnowszych dziejów, rekonstruowania ich z  mniejszych i większych fragmentów, które rozproszone i niepełne odsłaniają zaledwie fragmenty fascynującej przeszłości.

Tworzony od 2016 roku iLPE był projektem naukowym i takim nadal pozostaje, chociaż do jego współtworzenia zapraszamy obecnie także osoby niezwiązane zawodowo z nauką. Hasła leksykonu może tworzyć każdy, kto podporządkuje się twardym rygorom pracy naukowej, zasadom obowiązującym cały zespół badawczy podczas realizacji zamierzonego zadania. Tylko w taki sposób gromadzona wiedza będzie rzetelna i przydatna dla innych użytkowników leksykonu. Te zasady zostały jasno przedstawione w dokumencie, który znajdziecie Państwo TUTAJ.

Z zasobów iLPE może korzystać każdy, kto pragnie zdobyć lub rozszerzyć wiedzę na temat ezoteryzmu na ziemiach polskich w okresie od połowy XIX wieku do wybuchu II wojny światowej. Hasła obejmują: biogramy polskich ezoteryków i osób w różny sposób związanych z okultyzmem. Znalazły się w nim także opisy i charakterystyki publikacji ukazujących się w tym czasie w Polsce (zarówno propagujących światopogląd ezoteryczny, jak i polemicznych oraz potępiających te przekonania). Wśród haseł są również charakterystyki najważniejszych formacji ezoterycznych, opisy ważnych miejsc i zdarzeń, dzieł literackich i dzieł sztuki inspirowanych ezoteryzmem. Uwzględniono w nim także wybrane idee i kluczowe pojęcia.

Hasła mają formę artykułów, niekiedy bardzo obszernych, innym razem lakonicznych, w zależności od stanu wiedzy na ich temat. Są one ze sobą powiązane przy pomocy hiperłączy, dołączono do nich także słowa-klucze, dzięki którym można łatwiej poruszać się po zasobach iLPE.

W chwili otwarcia zasobów 25 czerwca 2019 roku baza iLPE liczyła ponad 3000 haseł. To jednocześnie dużo i mało, gdyż obszar, którego one dotyczą, jest wbrew pozorom rozległy i wielowymiarowy, a niewiadomych związanych z różnymi zagadnieniami polskiego ezoteryzmu nadal jest bardzo wiele.

Budowa podstawowego kanonu haseł trwała trzy lata. Gromadziliśmy i opracowywaliśmy dane zdobywane w kilkudziesięciu archiwach w Polsce i za granicą. Przeprowadziliśmy w tym celu 121 kwerend w zbiorach państwowych oraz w prywatnych archiwach. Dzięki mrówczej pracy zespołu badawczego udało się pozyskać niezwykle cenne, czasami unikalne dokumenty.

Wiemy jednak, że większość źródeł pozostaje wciąż nieodkryta, zapomniana. Dlatego Leksykon wymaga dalszego uzupełniania. Pragniemy do współpracy zaprosić także wszystkich tych, którzy mają w sobie ducha poszukiwań, temat badań uznają za ciekawy i godny zainteresowania oraz – co zostało już raz podkreślone – są gotowi podporządkować się rygorom pracy naukowej.

Praca nad iLPE ma charakter całkowicie dobrowolny i jest działalnością wolontarystyczną, pro publico bono. Każdy, kto decyduje się na zaproponowanie swojego hasła lub rozbudowanie hasła już istniejącego (za zgodą jego pierwszego autora), nie może liczyć na wynagrodzenie finansowe czy rościć sobie praw finansowych do rezultatów swojej pracy (zob. Oświadczenie Autora). Nazwisko Autora będzie widniało pod stworzonym przez niego hasłem. Biogram autora znajdzie się w widocznej dla każdego użytkownika bazie autorów leksykonu. W iLPE nie ma haseł anonimowych czy pisanych pod pseudonimem, gdyż nauka nie opiera się na tajności, a przeciwnie – jej celem jest odkrywanie tajemnic i rozszerzanie wiedzy o świecie.

Wszystkie hasła, zarówno te tworzone w latach 2016-2019 w gronie badaczy – członków projektu, jak i te dodawane później, sukcesywnie przygotowywane przez autorów spoza projektu, przeszły staranną weryfikację. Każde hasło jest recenzowane przez specjalistę w danej dziedzinie oraz sprawdzane pod względem poprawności językowej i dostosowania do wymogów edycji naukowej, czyli zapisu danych bibliograficznych i innych (Zob. TUTAJ) . 

Każde hasło jest również opatrzone datą jego opublikowania w sieci Internet, czyli umieszczenia jego treści w wolnym dostępie. Uzupełnienia haseł (zawsze zgłaszane imiennie) także zostały opatrzone datą ich opublikowania.

Wszystkie zamieszczone materiały wizualne [zdjęcia, reprodukcje dzieł artystycznych, reprodukcje fragmentów publikacji z epoki, itp.] mają ustalony przez autorów haseł status prawny i podane źródło, skąd zostały pozyskane.

Zasoby iLPE można wykorzystywać w pracy naukowej czy dziennikarskiej, stosując praktykę powszechnie przyjętą w świecie nauki, to znaczy podając rzetelne dane źródłowe, np. M. Rzeczycka, „Atlantyda i Agharta” (hasło), internetowy Leksykon Polskiego Ezoteryzmu, http.tradycjaezoteryczna.ug.edu.pl/leksykon [data dostępu 1.07.2019].