Stefan Łubieński, hrabia h. Pomian, (ur. 10.03. 1893 w Ostrowcach – zm. 23.02.1976 w Driebergen), syn hr. Stanisława i Adolfiny Barbary z Czarnowskich. Młodość spędził w majątku rodzinnym w Ostrowcach. Ukończył Akademię Muzyczną w Wiedniu, gdzie studiował kompozycję. Podróżował i wielokrotnie zmieniał profesje. Pracował jako nauczyciel kompozycji w krakowskim konserwatorium. W latach 1921–1926 mieszkał w Japonii. Zafascynowany tamtejszą kulturą, a zwłaszcza japońskim dramatem Nō napisał książkę Między wschodem a zachodem. Japonja na straży Azji: dusza mistyczna Nipponu, która ukazała się w Warszawie w wydawnictwie Gebethnera i Wolffa w 1927 r. W tym samym roku Łubieński zamieszkał w Rotterdamie, gdzie pracował w placówce polskiego handlu zagranicznego. W 1930 r. poślubił Norę von Ijsselstein. Autorka jego biografii, Cecyle van Spronsen, pisze o trzydziestu profesjach, których imał się Łubieński, wymieniając między innymi zawód szewca, nauczyciela języka rosyjskiego w armii brytyjskiej, pracę w banku na stanowisku sekretarza oraz dyplomaty.

Przede wszystkim jednak Łubieński był artystą. Spełniał się zarówno jako kompozytor, co wynikało z jego wykształcenia, jak i poeta oraz dramaturg, a także wykładowca. Większość utworów Łubieńskiego została zainspirowana filozofią Rudolfa Steinera, z którą miał zapoznać się już w wieku 13 lat, jeszcze w domu rodzinnym. Jego pierwszą lekturą antropozoficzną była Theosophie Steinera, którą studiowała wówczas matka i brat Michał (później także antropozof). Łubieński był uczniem Valentina Tomberga. Należał do antropozoficznego koła w Rotterdamie. Kartę członkowską nr 409 otrzymał 1.03.1928 r. W dokumentach Polskiego Towarzystwa Antropozoficznego w Archiwum w Goetheanum przy jego nazwisku widnieje adres: Amsterdam. Z. Saxen Weimarlaan 28 1e bovenhuis. Pomimo zamieszkania w Holandii, Łubieński, prawdopodobnie dzięki bratu, był dobrze zorientowany w sprawach polskich antropozofów, czemu dawał wyraz w krytycznych listach kierowanych do sekretariatu AAG, a także do członków polskich kół. Brał udział w berlińskich wrześniowych kongresach ezoterycznych, gdzie corocznie prowadził wykłady antropozoficzne.

Tworzył po polsku i po niemiecku. W 1919 r. ezoteryczne fascynacje Łubieńskiego znalazły wyraz w czasopiśmie „Pochodnia”, stworzonym wraz z Wacławem (Bojomirem) Muttermilchem, gdzie kierował działem artystyczno-literackim. Do najważniejszych dzieł Łubieńskiego inspirowanych antropozofią należą: Prolegomena do Wiedzy zdobytej pracą Ducha, Wskrzeszenie. Misterjum w 3 częściach, Na skraju ziemi i morza [Czarny Rybak]. Sceniczna ballada w trzech aktach, Świt. Tragedja w 3-ch zjawach, Przed czasem („Na progu”). Dramat symfoniczny, Świt. Tragedja misterjum w 3-ch aktach z prologiem i epilogiem, Na morza i ziemi rubieży. Sceniczna ballada w 4 aktach o Smantku-rybaku i walce człowieka z odmętem, Przedproże. Poemat sceniczny – misterium w 3 częściach: (w trzech oddzielnych wieczorach), Zmartwychwstanie: dzieło sceniczne w 3 częściach, opowiadanie Grajek uliczny i jego śmierć, Zaporoże. Cykl kosmicznych hymnów. W 1973 r. Łubieński ukończył autobiografię Vor der Schwelle: Lebenserzählung eines polnischen Künstlers und Suchers, która ukazała się w Rendsburgu w 1987 r. W języku niemieckim ukazały się również cztery wykłady jego autorstwa wydane w tomie Die polnische Volksseele und die Anthroposophie w Rendsburgu w 1989 r. W Holandii, gdzie działa Stowarzyszenie Stefana Łubieńskiego (Stichting Stefan Łubienski, 3755GK Eemnes, k. Utrechtu, Watersnip 11), ukazały się między innymi: Mens en Kosmos, Het twaalfvoudig pinkstermysterie, De Innerlijke en de Uiterlijke twaalfvoudigheid.

Monika Rzeczycka

Literatura: dokumenty grup Polskiego Towarzystwa Antropozoficznego, sygnatura A06.002.016 oraz A02.008.001 (Goetheanum Archiv, Rüttiweg 45. Dornach); książka adresowa Polskiego Towarzystwa Antropozoficznego, sygnatura A06.002.004 (Goetheanum Archiv, Rüttiweg 45. Dornach); Łubieński S., 1927, Między wschodem a zachodem. Japonja na straży Azji: dusza mistyczna Nipponu, Warszawa; Łubieński S., [1932], Ballade d'automne avec fantaisie sur un thème japonais, Rotterdam; Łubieński S., [1932], Ballade-fantaisie de printemps, Rotterdam; Łubieński S., [1932], Na skraju ziemi i morza [Czarny Rybak]. Sceniczna ballada w trzech aktach, [Amsterdam]; Łubieński S., [1932], Świt : tragedja w 3-ch zjawach, [Amsterdam]; Łubieński S., [1932], Wskrzeszenie. Misterjum w 3 częściach. Cz. 1, [Amsterdam]; Łubieński S., 1933, Przed czasem („Na progu”). Dramat symfoniczny, Amsterdam; Łubieński S., 1935, Świt. Tragedja misterjum w 3-ch aktach z prologiem i epilogiem, Miejsce Piastowe; Łubieński S., 1936, Na morza i ziemi rubieży. Sceniczna ballada w 4 aktach o Smantku-rybaku i walce człowieka z odmętem, Miejsce Piastowe; Łubieński S., 1937, Przedproże: poemat sceniczny - misterium w 3 częściach (w trzech oddzielnych wieczorach), Miejsce Piastowe; Łubieński S., 1939, Zmartwychwstanie : dzieło sceniczne w 3 częściach, Miejsce Piastowe; Łubieński S., 1974, Grajek uliczny i jego śmierć, Driebergen; Łubieński S., 1974, Zaporoże. Cykl kosmicznych hymnów, Driebergen; Łubieński S., 1988, Prologomena do Wiedzy zdobytej pracą Ducha, Rendsburg; „Pochodnia: miesięcznik poświęcony zagadnieniom filozoficznym, religijnym i społecznym oraz literaturze i sztuce”, 1919; Spronsen C. van, 2003, Graf Lubienski, Stefan, [w:] Anthroposophie im 20. Jahrhundert. Ein Kulturimpuls in biografischen Porträts, Plato, Bodo v. (Hg.), Dornach, http://www.biographien.kulturimpuls.org [04.08.2017].

Słowa kluczowe: polska antropozofia, poezja, dramat